اعوذبالله من شر نفسی و من شر شیطان لعین الرجیم

بسم الله الرحمن الرحیم

در روايات بيان شده است اگر علم، بيست و هفت حرف باشد تا زمان ظهور امام زمان ـ عليه السّلام ـ فقط دو حرف آن آشكار است و باقيش را آن حضرت در اختيار بشر قرار می دهد. آيا مقصود از علم كه بيست و پنج حرف ديگر آن در عصر ظهور بيان می شود فقط معرفت های دينی است يا تكنولوژی را هم در بر مي گيرد؟

به طور كلّي، ‌هدايت كردن مردم و شناساندن حقايق هستي به آنان اعم از خودشناسي، آگاهي يافتن از آسمان و زمين در ابعاد گسترده، دانستن شيوه های اداره زندگی و حوادث آن از رسالت های مهم رهبران الهی است. چنان كه امام علی ـ عليه السّلام ـ در اين باره مي فرمايد: خداوند، فرستادگانش را بين مردم برانگيخت... تا از آنان بخواهند به ميثاق فطری ای كه با پروردگارشان بسته اند برگردند و نعمت های فراموش شده او را ياد آورند... و نيروهای پنهان خود آدمي را آشكار كنند و آيات آفرينش را به مردم بنمايانند يعنی سقف افراشته ی آسمان و مهد گسترده زمين و نعمت ها و وسايل زندگی كه نياز مردم را برآورده مي كند به آنان نشان دهند.[1] 

با وجود اين، دانسته های تاريخی بشر از جهان اسرارآميز، اندك است و روزی بايد برسد كه انسان ها در شناختن حقايق هستی ، اعم از مادی و معنوی كامل شوند و آن عهد، فقط با ظهور آخرين منجی يعنی حضرت مهدی ـ عليه السّلام ـ تحقق مي يابد. چنان كه در حديثی امام صادق ـ عليه السّلام ـ مي فرمايند: تمام دانش، بيست و هفت حرف است، تمام آنچه پيامبران تاكنون بيان كرده اند دو حرف از آن است و مردم بيش از اين مقدار را از كلّ علم نمی دانند وقتي قائم ما قيام كند، بيست و پنج حرف ديگرش را آشكار مي سازد و ميان مردم می پراكند تا با ضميمه آن دو حرف، ‌بيست و هفت حرف علم كامل شود.[2] 

اين حديث به گونه رمز و سمبليك است و يافتن عمق معنای آن جز با هدايت كردن پيشوايان معصوم ـ عليهم السّلام ـ برای كسي ممكن نيست اما بی شك، روايت مذكور، ميزان علم جامعه بشری در زمان غيبت را با علم انسان ها در دوره ظهور حضرت مهدی ـ عليه السّلام ـ سنجيده است تا آشكار شود آنچه بشر تا پيش از ظهور آن حضرت می داند بسيار اندك از علومی است كه در دوره ظهور كشف مي شود.[3] 

به يقين كامل كردن شناخت مبانی دين و آموزش معارف دينی و احكام شرعی از جمله كارهای مهمی است كه در زمان ظهور انجام مي گيرد. امام صادق ـ عليه السّلام ـ در اين باره می فرمايند: هنگام حكومت حضرت مهدی ـ عليه السّلام ـ به همه مردم، حكمت و علم مي آموزند تا آنجا كه زنان در خانه ها با كتاب خدا و سنت پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ قضاوت مي كنند.[4] علاوه بر اين در احاديث ديگري عصر ظهور حضرت حجّت ـ عليه السّلام ـ برهه انسجام عقول مردم و كامل شدن دانش های آنان معرفی شده است. چنان كه پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ خلال حديثی فرموده اند: ... نهمين امام (از فرزندان امام حسين ـ عليه السّلام ـ )قائم است كه خداوند به دست او سرزمين تاريك زندگی را روشن مي كند و پس از آن كه از ستم پر شده است از عدالت می آكند و پس از آن كه جهل، آن را فراگرفته است، از علم پر می كند.[5] 

در روايت ديگری نيز امام باقر ـ عليه السّلام ـ می فرمايند: قائم ما آنگاه كه ظهور كند دستش را بر سر مردمان می كشد تا عقل هايشان را منسجم و دانش هايشان را كامل كند.[6] آري! حضرت مهدی ـ عليه السّلام ـ آن آموزگار ارزنده، درس آموزان مدرسه بشريت را به سرچشمه جوشان علوم حقيقی مي رساند، پرده از روی حقايق هستی بر مي دارد و تا حد ممكن و به مقدار توان انسان ها آنان را به اوج تكامل علمی پرواز مي دهد. اين موضوع از مهم ترين برنامه ها و تلاش های آن حضرت است كه دو نتيجه بسيار مهم دارد. 

نخست اين كه با توسعه كشف اسرار هستی، پايه های خداشناسی استحكام بيشتری می يابد .دوم اين كه جامعه انسانی از مشكلات گوناگون رها می شود و به سامان می رسد زيرا در پرتو شناختن حقايق فراوان زندگی اعم از مادّی و معنوی، انسان ها در مسير پيشرفت قرار می گيرند. با توجه به اين مطالب مي توان گفت: پس از ظهور امام زمان ـ عليه السّلام ـ آن حضرت هر دانشی را اعم از علوم مادّی يا معنوی كه در به كمال رساندن انسان ها مؤثّر باشد در اختيارشان قرار می دهد و اين كه در برخی روايات، كامل شدن درجات علم در زمان ظهور را به معارف دينی و دانش های هدايت گرانه معطوف كرده اند دليل بر اين نيست كه فقط علوم مذكور كامل شوند و به عبارت ديگر اين كه امام ـ عليه السّلام ـ در زمان حكومت جهانی اش، بخش معارف الهی را كامل می كند به اين معنا نيست كه به دانش های تجربی و به اصطلاح تكنولوژی بي توجّه است زيرا چنان كه گفتيم برنامه اصلي امام زمان ـ عليه السّلام ـ در وقت ظهور مباركشان به تكامل رساندن جامعه انسانی است و در اين طريق، هر دانشي را كه در تكامل يابی انسان ها تأثير دارد به طور كامل در اختيارشان مي گذارد و آنچه را موجب گمراهی آنان و سست شدن بنيان های اعتقادی و اخلاقيشان در ابعاد مختلف زندگی شود نابود مي كند. 

معرفی منابع جهت مطالعه بيشتر: 

1. غيبت نعمانی. 

2. خورشيد مغرب، نوشته آقای حكيمی. 

3. يكصد پرسش و پاسخ پيرامون امام زمان ـ عليه السّلام ـ نوشتة آقای علی رضا رجالی. 

حديث اخلاقی: 

امام علی ـ عليه السّلام ـ فرموده اند: وقتی قائم ما قيام كند، كينه ها از دل ها بيرون رود و حيوانات نيز با هم سازگار می شوند، آن روزگار يك زن می تواند با همه زينت و زيورهايش از عراق به شام برود و از كسی نهراسد. 

منتخب الاثر، ص 474. 

[1] . نهج البلاغه ، 33 حكيمی محمد، نقل از عصر زندگی،‌ص 207. 

[2] . مجلسی، بحارالانوار، ج 52، ص 336. 

[3] . حكيمی،‌محمد، عصر زندگی، ص 208 ـ 214. 

[4] . صافی گلپايگانی، منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر، ص 171. 

[5] . شيخ صدوق، كمال الدين، ج 1، ص 260. 

[6] . بحارالانوار، همان.